Stille getuigen van historische bedrijvigheid
Het erfgoed in Landschapspark de Merode is meer dan statige abdijen en kastelen. Ook de zwoegende gewone mens liet er sporen achter.
Niet in het minst het werk van de boer, hardwerkend om op de droge zandgronden toch in zijn levensbehoefte en die van zijn dorpsgenoten te voldoen. Het plaggen van weleer deed het typische heidelandschap ontstaan. Maar ook andere beroepen bepaalden mee het landschap.
Oude gereedschappen
Zoveel noeste arbeid op het veld... zoveel oude materialen en gereedschappen!
En die vind je allemaal terug in het Heemkundig museum van de Zuiderkempen.
Op zoek naar water en wind
De molenaar zocht winderige plekken of stromend water op om het felbegeerde graan te malen. Vele molens verdwenen nadien, maar enkele pareltjes zijn bewaard gebleven. Sommige werden bovendien volledig gerestaureerd.
De Heimolen in Langdorp kreeg nog in 2021 nieuwe wieken, en pronkt op de kleine, maar waardevolle Molenheide. Molenaars en Natuurpunt werken samen op deze site, waar opnieuw graan gemalen wordt. De gemeente Westerlo en Kempens Landschap hebben afgelopen jaren de site van de Beddermolen gerestaureerd. Niet alleen de windmolen, maar ook het bakkershuis, de schuur en de molenaarswoning werden in ere hersteld. Naast graan malen kan je er nu ook overnachten, vergaderen of een activiteit organiseren.
In Testelt en Zichem zie je 2 watermolens op de Demer. De molen in Testelt was al in de 12de eeuw eigendom van de abdij van Averbode en bestond uit 2 delen: een oliemolen en een korenmolen. Het ijzerzandstenen gebouw bepaalt mee het dorpsgezicht van Testelt. De molen in Zichem is veel recenter gebouwd, namelijk in 1758. Een tweede Zichemse Demermolen, de Heilige Geestmolen, heeft de tand des tijds niet doorstaan en werd uiteindelijk in de jaren 70 afgebroken.
De meest indrukwekkende watermolens van Landschapspark de Merode zijn de ’s Hertogenmolens in het centrum van Aarschot. Dit is een complex van wel 3 molens met een overkoepelend gebouw en een sluisconstructie. Vandaag bieden de gebouwen onderdak aan een hotel en een restaurant.
Meer dan 700 jaar caritas in Geel
Van een heel andere orde is de bedrijvigheid door de Gasthuiszusters Augustinessen in Geel. Hun ziekenzorg, en zeker hun gezinszorg voor psychiatrische patiënten, zou de geschiedenis ingaan als stichtend voorbeeld. De verering van de Heilige Dimpna, patrones der krankzinnigen, lag aan de basis van de Geelse gezinszorg. Vandaag is het mooi bewaarde klooster omgevormd tot Gasthuismuseum.
Treinsporen en oude stations
De opkomst van het spoor maakte groepsvervoer mogelijk. Bedevaartsoorden zoals Scherpenheuvel en Averbode werden met trammen en treinen verbonden met de buitenwereld. Een heel deel van dit fijnmazig spoornetwerk dat door de Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen werd uitgebaat verdween nadien weer. Maar de lijnen in het landschap waren getrokken en de stationnetjes gebouwd. Tussen Zichem en Scherpenheuvel werd de oude spoorlijn een groene fietsweg. De tramwachtzaal in Zichem en het voormalige station in Scherpenheuvel zijn herbestemd.
Zagen met stoom
In Laakdal bevindt zich een bijzonder staaltje aan industrieel erfgoed: de oude stoomzagerij Beyens. De restauratie van de gebouwen en de machines is volop bezig. Op termijn zal de aanwezige schat aan machine-erfgoed voor het publiek toegankelijk zijn. Iets om naar uit te kijken!
Wie al een glimp wil opvangen kan alvast langs de site gaan om er een fiets of eTuktuk te huren, een initiatief van Kempens Landschap in samenwerking met het sociale bedrijf IN-Z en de gemeente Laakdal.
Klompenambacht
Nog in Laakdal en omstreken was de ambacht van klompen maken tot aan de tweede wereldoorlog veelvuldig aanwezig. Als eerbetoon werd in de bijgebouwen van Hoeve den Eik in Vorst een klompenmuseum ingericht.