Maagdentoren
- Erfgoedsites
Een middeleeuwse toren met vele namen
De Maagdentoren in Zichem is een gebouw uit de 14e eeuw (1383-1430). De toren kreeg door de eeuwen heen vele namen. "Mariëntoren" wordt vermeld in de oudste geschreven bron, maar ook "Markentoren", Lanteerntoren en zelfs "Zichems Biervat" zijn koosnaampjes die de inwoners van Zichem aan het bouwwerk gaven. "Maagdentoren" wordt het vaakst gebruikt. De naam “Maagdentoren” is ook een geschikt alternatief voor de oudste benaming, een verwijzing naar Maria.
De functie die de toren had is tot op heden niet duidelijk. Het kan zowel een verdedigingstoren als een woontoren met veel status zijn geweest. Maagdentoren zou verwijzen naar een legende, namelijk het tragische verhaal van de dochter van de kasteelheer, die door haar vader in de toren werd opgesloten omdat zij weigerde te trouwen met de man die hij voor haar had uitgekozen. Markerntoren daarentegen verwijst naar het feit dat de toren een verdedigingstoren zou zijn geweest. Deze verwijzing werd ook opgenomen in een studie uit 1969. Bovendien lag Zichem in de middeleeuwen aan de grens die het hertogdom Brabant scheidde van het graafschap Loon. Om deze scheidingslijn te beschermen, werd een grenstoren gebouwd op de oever van de Demer. Aan de voet van de toren zijn de muren meer dan vier meter dik. Deze reus was niet zomaar een adellijk statussymbool, maar een echte slottoren.
Willem II van Gulik verkocht in 1383 Zichem aan Renier I van Schoonvorst. Zijn zoon, Renier II van Schoonvorst liet de toren bouwen. Zijn wapenschild is op de eerste verdieping te zien. Renier II was niet alleen heer van Zichem, maar speelde ook een belangrijke rol aan het hof van de hertog van Brabant. Rond 1430 verkocht Renier zijn bezittingen aan Thomas II, heer van Diest.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog verloor de toren onder meer zijn ophaalbrug en bovenste verdieping. De toren werd ontmanteld toen de Spaanse troepen de stad innamen in de zestiende eeuw, een gebeurtenis die de geschiedenis in ging als het “Bloedbad van Zichem”. Restauraties volgden in 1865 en1903.
In 1962 werd de Maagdentoren een beschermd monument, maar de tand des tijds had lelijk huisgehouden. In 2006 eiste de hoge leeftijd van het gebouw zijn tol; een gedeelte stortte in. In 2007 werden de nodige stabiliteitswerken uitgevoerd om verder instortingsgevaar te voorkomen en werd de toren gerestaureerd.
Vandaag de dag kan je bovenop de toren genieten van een panoramisch zicht over het Merodegebied. Een aanrader!
