Heilige Dimpna en gezinsverpleging in Geel
Geel is gekend om haar Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum en de gezinsverpleging. Deze zorg voor 'geesteszieken' kent haar oorsprong in de 7de eeuw bij de Heilige Dimpna.
Legende van de Heilige Dimpna
Volgens de legende was Dimpna een Ierse koningsdochter die leefde aan het einde van de 7de eeuw. Haar vader was ontroostbaar nadat haar moeder stierf en besloot dat hij met Dimpna wou trouwen. Dimpna wou hier niet op ingaan en vluchtte met een boot naar België en trok verder de bossen van Geel in. De raadslieden van de koning werden ingezet in de achtervolging en kwamen haar op het spoor in Zammel. De koning besloot zelf ook naar Geel te reizen en vroeg zijn dochter opnieuw de hand. Dimpna weigerde echter en werd onthoofd door haar eigen vader. Ze werd door de inwoners van Geel begraven.
Bedevaarders
Dimpna’s marteldood veroorzaakte met verloop van tijd een toestroom van bedevaarders die Dimpna’s hulp inriepen ter genezing van ziekten, vooral krankzinnigheid. Er werd voor hen een ziekenkamer gebouwd in Geel. Want wie lang en dicht bij de relieken vertoefde, zou genezing ervaren, zo nam men aan. Omwille van de wachttijden die ontstonden, waren de priesters genoodzaakt om ook opvang te regelen bij families in de omgeving van de Sint-Dimpnakerk. Dit groeide uit tot een Geelse traditie in de zorg, namelijk de gezinsverpleging.
Gezinsverpleging
Vanaf de 18de eeuw werden vele zieken rechtstreeks bij de burgers ondergebracht. Voor de Geelse burgers was de opvang en verzorging van de geestesziekten een daad van christelijke naastenliefde, maar ze kregen hier ook een vergoeding voor. Voor de patiënten zelf had dit zeker voordelen. Zo waren ze beter geïntegreerd in het openbare leven, wat hun een relatieve vrijheid gaf en een heilzaam effect had op hun mentale gezondheid.
Kolonie
In de 19de eeuw kwam de Geelse krankzinnigenverpleging onder het gezag van een rijksinstelling, die toezag op de plaatsing van de zieken in de verschillende gezinnen. In 1862 werd er een infirmerie gebouwd, waar zieken, die niet bij families waren geplaatst, tijdelijk konden verblijven. Het Geelse systeem werd steeds bekender, ook in het buitenland, waardoor het aantal patiënten in grote aantallen steeg tot een hoogtepunt in 1938. Toen telde de Geelse kolonie maar liefst 3736 patiënten. De infirmerie groeide zo uit tot het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum (OPZ).
Dimpna vandaag
Tot op heden speelt Dimpna nog steeds een belangrijke rol in het leven van de Gelenaar. Jaarlijks wordt de heilige herdacht op 15 mei met een viering in de Sint-Dimpnakerk. Ook de gastgezinnen worden dan in de bloemetjes gezet door het OPZ.
Sinds 2005 zijn er de 5 jaarlijkse Dimpnadagen, waarbij de legende in leven wordt gehouden door middel van een theaterspektakel (GheelaMania) en een ommegang in de stad. De Sint-Dimpna Ommegang vindt haar oorsprong in 1900, toen de eerste praalstoet werd georganiseerd.
Tot slot mogen we het Gasthuismuseum niet vergeten te vermelden als zeker te bezoeken. Jong en oud wordt hier ondergedompeld in eeuwenoude zorg.